Testament z wydziedziczeniem – notarialnie, czy można spisać ręcznie i zostawić w domu lub u notariusza?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
Chcę się zapytać o testament z wydziedziczeniem. Czy taki testament należy sporządzić notarialnie, czy można spisać ręcznie i zostawić w domu lub u notariusza? Chodzi o to, aby wydziedziczony nie podważył testamentu.
Zgodnie z art. 1008 Kodeksu cywilnego, wydziedziczenie może nastąpić wyłącznie w testamencie. Ustawodawca nie uzależnia jednak ważności takiego testamentu od sporządzenia go w formie aktu notarialnego, zatem wydziedziczenie może nastąpić również w testamencie własnoręcznym. Pamiętać jednak należy, że testament, aby został uznany za ważny, musi spełniać określone kryteria. O powyższym stanowi m.in. art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego, z którego wynika, że testament własnoręczny powinien być w całości napisany pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą. Szerzej o warunkach skuteczności testamentu własnoręcznego można przeczytać w Mieszkańcu nr 22/2015, jak również na stronie www.kancelariaklus.pl w zakładce „Publikacje”.
Wracając do wydziedziczenia, warte podkreślenia jest również to, że spadkodawca może w testamencie wydziedziczyć osoby uprawnione do zachowku, jeżeli osoby te:
1) wbrew woli spadkodawcy postępują uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuściły się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełniają względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Nie wystarczy zatem stwierdzić, że się kogoś wydziedzicza. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Jednocześnie – przy założeniu prawidłowego wydziedziczenia przez spadkodawcę – należy mieć na uwadze również art. 1011 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, zstępni wydziedziczonego zstępnego (wnuki spadkodawcy) są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Z powyższego wynika, że skutki wydziedziczenia zstępnego (syna) nie rozciągają się na zstępnych wydziedziczonego (wnuków).
Ponadto, bazując na stanowisku doktryny prawniczej, należy przyjąć, że niedopuszczalne jest wydziedziczenie częściowe.
Zainteresował mnie Pana artykuł o umowie zrzeczenia się dziedziczenia za życia spadkodawcy. Czy taką umowę mogą podważyć wierzyciele zrzekającego się spadkobiorcy?
W mojej ocenie wierzyciele zrzekającego się spadkobiercy nie mogą żądać uznania umowy zrzeczenia się dziedziczenia za bezskuteczną tak jak przy innych czynnościach prawnych na podstawie art. 527–534 Kodeksu cywilnego (przepisy te dotyczą ochrony wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika).
