376. urodziny warszawskiej Pragi
Dzielnica obchodzi swoje święto – 376. urodziny warszawskiej Pragi. Przywilej lokacyjny otrzymała 10 lutego 1648 r. od króla Władysława IV. Warszawska Praga była najbardziej wielokulturową częścią Warszawy, zwłaszcza od końca XVIII do połowy XX wieku – pisaliśmy o tym tu:
Jaka była, jaka jest warszawska Praga?
Od samego początku Praga była dzielnicą, która zaopatrywała lewobrzeżną część miasta w różne niezbędne towary. Takie oblicze zawdzięczała zamieszkującej tu licznej, trudniącej się kupiectwem, mniejszości żydowskiej.
Drewniana zabudowa Pragi zaczęła zmieniać się w murowaną pod koniec XIX i na początku XX wieku. To do ludności żydowskiej należała większość czynszowych kamienic. Mimo to, rozwój gospodarczy Pragi postępował zdecydowanie wolniej, niż po lewej stronie Wisły.
Spacerując po Pradze, po jednej z głównych arterii, nie zobaczymy już założonej w 1922 r. cukierni Zdzisława Bondy, która znajdowała się przy ul. Targowej 32, kawiarni „Kolorowa” z Targowej 64, w której umawiała się młodzież, czy restauracji „Oaza” z Targowej 42. W miejscu „Oazy” wzniesiono nowy budynek (1961-1963). Na parterze otworzono bar szybkiej obsługi, który nazwano także „Oazą” w nawiązaniu do tradycji miejsca. Później powstał w tym miejscu bank.
Nie zobaczymy już także konnego tramwaju, który powstał przy ul. Targowej jako pierwszy w mieście w roku 1866.
Na wysokości ul. Ząbkowskiej nie ma już targu, na którym co piątek można było kupić bydło, trzodę chlewną, konie, bryczki, drewno na opał czy zboże.
Ciąg dalszy pod zdjęciem
Warszawska Praga – przełom XIX i XX w.
Przemiana Pragi i jej głównej arterii, ul. Targowej rozpoczęła się na przełomie XIX i XX w. Ulicę przebudowano na wzór bulwarów Zachodniej Europy. Pojawiły się zieleńce, klomby, chodniki dla pieszych, ławeczki, a tramwaj konny zastąpiono w 1908 r. trakcją elektryczną. Jednak życie Pragi nie dla wszystkich warstw społecznych było „europejskie”. Zwłaszcza w okresie wojennym.
10 lutego 1917 r. „Echo Pragi” opublikowało artykuł „W jednym szeregu”.
– Praga wchodzi w nowy okres swego życia. Dotychczas grupa obywateli Pragi w poszczególnych organizacjach zabiegała, aby ulżyć niedoli współbraci, zwalczać nędzę i ciemnotę wśród szeregowych warstw praskiego ludu.(…) Praga się rusza. W poszczególnych organizacjach zaczyna się praca nad budzeniem Pragi z uśpienia, z dotychczasowego bezładu. (…) Niepodobna aby część stolicy kraju, na prawym brzegu Wisły położona – była siedliskiem chorób, była zapoznaną [pisownia oryginalna, być może chodziło o słowo „zapomnianą” – przyp. red.] i upośledzoną wciąż Pragą – czytamy.
Praska „Czwórka”
W latach trzydziestych XX w., na ulicy Brukowej 28 (obecna ul. Okrzei), znajdował się jeden z czterech, po prawej stronie Wisły, urzędów pocztowych. Tzw. „czwórka” była urzędem nadawczo-oddawczym i znajdowała się na parterze czynszowej kamienicy. W 1937 r. ówczesne Ministerstwo Poczt i Telegrafów odkupiło od Gminy m.st. Warszawa działkę pod nowy urząd pocztowo-telegraficzny, która znajdowała się na rogu ulic Targowej i Zygmuntowskiej (obecnie Solidarności). Jednak „Czwórka” zadomowiła się w nowej lokalizacji dopiero po II wojnie światowej.
Praga po II wojnie
Podczas wojny Praga nie uległa poważnym zniszczeniom, w związku z czym stała się ośrodkiem życia politycznego, kulturalnego oraz gospodarczego. Polski Rząd Tymczasowy urzędował w gmachach PKP. Przy Targowej pierwszą siedzibę miała redakcja „Życia Warszawy”. Tu także była pierwsza powojenna siedziba Polskiego Radia.
Po odbudowie lewobrzeżnej Warszawy, Praga, ul. Targowa straciły na znaczeniu. Na prawą stronę Wisły zaczęto przesiedlać „niechciany element ludzki” z lewobrzeżnej części stolicy, przez co Praga zyskała niechlubną renomę niebezpiecznej dzielnicy, a zwłaszcza niektóre rejony, tak jak ul. Brzeska.
Na szczęście zła sława dzielnicy odchodzi w niepamięć, dzielnica przyciąga nowych mieszkańców, nie tylko wyglądem, klimatem, swoistym folklorem, ale także licznymi lokalami gastronomicznymi serwującymi np. kultowe pyzy i flaki, czy innym tempem życia niż ten, panujący w lewobrzeżnej Warszawie. Kilka lat temu, brytyjski dziennik „The Independent” umieścił Pragę w dziesiątce „najfajniejszych i najbardziej obiecujących dzielnic w Europie”. Za unikalny klimat, stare kamieniczki, nowe kawiarenki, czy jedne z lepszych restauracji w mieście.
Z okazji urodzin Pragi, na mieszkańców czeka wiele atrakcji. To ponad tydzień wspólnego świętowania w kilkudziesięciu punktach Dzielnicy. Szczegóły znajdziecie tu: 376. urodziny Pragi oraz urodzinypragi.pl
O Pradze zabytkowej i niezwykłej pisaliśmy tu:
/om/
Źródło: własne, “Echa dawnej Warszawy. Kolejne 100 adresów” Ireneusz Zalewski, polona.pl
Foto: polona.pl – domena publiczna
