Kto i na jakiej zasadzie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną poprzez oderwanie się części budynku?
Powyższą kwestię reguluje art. 434 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie.
Samoistnym posiadaczem, który może ponieść odpowiedzialność w oparciu o ten przepis jest więc każdy, kto faktycznie włada budynkiem tak jak właściciel, chociażby nie przysługiwał mu formalny tytuł własności.
Powyższe nie oznacza, że osoby niebędące posiadaczami samoistnymi (np. najemca, użytkownik, dzierżawca) nie będą odpowiadać za szkody wyrządzone w ww. sytuacji. Podmioty te mogą odpowiadać na podstawie innych przepisów w zakresie swojego zawinienia np. w stosunku do samoistnego posiadacza jeśli ten naprawił szkodę będącą skutkiem działań albo zaniechań najemcy budowli.
Odpowiedzialność za szkodę, o której mowa w przytaczanym wyżej przepisie, oparta została na zasadzie ryzyka. Oznacza to, że poszkodowany będzie musiał wykazać fakt posiadania samoistnego po stronie adresata roszczenia, nastąpienie zdarzenia w postaci zawalenia się budynku lub oderwania jego części, szkodę oraz związek przyczynowy pomiędzy szkodą a tym zdarzeniem. Poszkodowany nie będzie miał jednak obowiązku wykazywania zarówno bezprawności działania samoistnego posiadacza (np. właściciela budowli), jak również jego winy. Poszkodowany nie będzie miał także obowiązku wykazywania konkretnej przyczyny zawalenia się budowli lub oderwania się jej części.
Z kolei posiadacz samoistny będzie mógł uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże tzw. przesłanki egzoneracyjne, tj. że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie, albo, że powyższe nastąpiło w wyniku siły wyższej bądź wyłącznej winy poszkodowanego lub osoby trzeciej.
W Kodeksie cywilnym brak jest definicji budowli, z tych też względów zarówno w doktrynie prawniczej, jak i w orzecznictwie postuluje się przyjęcie potocznego oraz szerokiego znaczenia tego słowa. Zgodnie z tym stanowiskiem przez budowle należy rozumieć wszelkie trwałe urządzenia, chociażby przejściowo połączone z gruntem i stanowiące wytwór pracy człowieka (np. budynki mieszkalne, użytkowe, mury, ogrodzenia itd.). Częścią budowli są natomiast wszystkie jej części składowe w postaci np. balkonów, balustrad, wind, słupów.
Autorem publikacji jest radca prawny Marcin Kluś, specjalizujący się w sprawach cywilnych, o odszkodowanie za błąd medyczny, wypadki komunikacyjne i inne szkody na osobie.
