20 lat temu teść darował swojej córce i mnie (jej mężowi) działkę, która stanowi nasz majątek wspólny
Czytelnicy pytają – adwokat Wojciech Lipka odpowiada
20 lat temu teść darował swojej córce i mnie (jej mężowi) działkę, która stanowi nasz majątek wspólny. Pozostały majątek w postaci gospodarstwa darował rok później swojemu starszemu synowi. Drugi syn nie otrzymał nic i zapowiedział, że wystąpi o zachowek. Teść zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku. Czy ja i żona możemy zostać zobowiązani do zapłaty tego zachowku?
Zgodnie z art. 991 § 1 k.c., m.in. zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki itd.), jeśli byliby powołani do spadku z ustawy, są uprawnieni do zachowku, którego wysokość może wynieść połowę lub dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. W pierwszej kolejności do zapłaty zachowku zobowiązani są spadkobiercy oraz osoby, które otrzymały zapis windykacyjny. W następnej kolejności żądanie zapłaty sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku uprawniony może skierować do osób, które otrzymały od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku.
Stosownie do art. 1000 § 1 k.c., obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Ponadto, jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi odpowiedzialność względem innych uprawnionych tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.
Art. 1001 § 1 k.c. stanowi, że spośród kilku obdarowanych, obdarowany wcześniej odpowiada tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później.
Z uwagi na fakt, że darowizna na Państwa rzecz miała miejsce dawniej niż 10 lat przed otwarciem spadku, jej części przypadającej na Pana nie wlicza się do substratu zachowku, co wyklucza Pańską odpowiedzialność za ewentualne uzupełnienie zachowku. Z kolei żona, w zależności od wartości wszystkich dokonanych i wliczonych do substratu zachowku darowizn, może być osobą uprawnioną do zachowku, jak i zobowiązaną do jego uzupełnienia, przyjmując, że przysporzeniem na jej rzecz dokonane przedmiotową darowizną jest tylko połowa jej wartości (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2017 r., sygn. akt I CSK 512/16).
Podkreślić należy, że zgodnie z wprowadzoną 22.05.2023 r. regulacją, tj. art. 9971 k.c., obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku może żądać odroczenia terminu jego płatności, rozłożenia go na raty (max do 10 lat), a w wyjątkowych przypadkach – jego obniżenia, przy uwzględnieniu sytuacji osobistej i majątkowej uprawnionego do zachowku oraz obowiązanego do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku.
Adwokat Wojciech Lipka specjalizuje się w sprawach rodzinnych, spadkowych, odszkodowawczych, dotyczących nieruchomości w roszczeniach z „umów frankowych”.
Lokalny Portal Informacyjny w Warszawie
gazeta Mieszkaniec
