Jakie są skutki niestawienia się świadka na rozprawie w sądzie cywilnym?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
Jakie są skutki niestawienia się świadka na rozprawie w sądzie cywilnym?
Odpowiedź na zadane pytanie zależy przede wszystkim od tego, czy nieobecność świadka na rozprawie jest usprawiedliwiona, czy nie. Warto bowiem zaznaczyć, że tylko nieusprawiedliwiona nieobecności świadka na rozprawie może skutkować zastosowaniem odpowiednich sankcji.
Usprawiedliwiona nieobecność świadka zachodzi przede wszystkim wówczas, gdy dojdzie do nieprawidłowości w doręczeniu wezwania. Drugą taką przyczyną jest choroba lub stan zdrowia świadka. Trzeba jednak pamiętać, że w takiej sytuacji – zgodnie z art. 2141 §1 Kodeksu postępowania cywilnego – wymagane jest przedstawienie zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie sądu, wystawionego przez lekarza sądowego. Lekarzem sądowym jest lekarz, z którym prezes sądu okręgowego zawarł umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego. Prezes sądu okręgowego prowadzi wykaz lekarzy sądowych dla obszaru właściwości danego sądu okręgowego. Wykazy te, zawierające m.in. dane kontaktowe do lekarzy sądowych, dostępne są m.in. na stronach internetowych sądów.
Ponadto, świadek może usprawiedliwić swoją nieobecność chorobą osób pozostających pod jego pieczą, wyjazdem prywatnym bądź służbowym lub inną ważną przyczyną. W takich sytuacjach powoływane przez świadka okoliczności powinny zostać uprawdopodobnione, np. przy pomocy stosownej dokumentacji medycznej, potwierdzenia rezerwacji biletów bądź hotelu.
Istotne jest również to, że osoba wezwana w charakterze świadka nie może odmówić stawienia się na rozprawie, powołując się z góry na brak wiedzy w sprawie, czy też prawo odmowy składania zeznań z uwagi na powiązania rodzinne. Powyższe zweryfikuje sąd, ale dopiero po stawieniu się świadka na rozprawie.
Sankcje za nieusprawiedliwioną nieobecność świadka na rozprawie przewiduje art. 274 §1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym za nieusprawiedliwione niestawiennictwo sąd skaże świadka na grzywnę, po czym wezwie go powtórnie, a w razie ponownego niestawiennictwa skaże go na ponowną grzywnę i może zarządzić jego przymusowe sprowadzenie. Z powyższego przepisu wynika, że skutkiem pierwszego nieusprawiedliwionego niestawiennictwa świadka jest kara grzywny nakładana przez sąd. Orzeczenie to ma charakter obligatoryjny. Kolejna nieusprawiedliwiona absencja świadka na rozprawie powoduje konieczność wydania drugiego postanowienia nakładającego na świadka kolejną grzywnę. Jednocześnie sąd może zarządzić przymusowe sprowadzenie świadka. Wydanie postanowienia w przedmiocie przymusowego sprowadzenia świadka jest jednak nieobowiązkowe i zależy od uznania sądu.
Zgodnie z art. 163 §1 Kodeksu postępowania cywilnego grzywna wymierzana przez sąd w takiej sytuacji nie może przekraczać kwoty 3000 złotych. Kwota ta jest maksymalna w stosunku do danej osoby, nawet jeśli grzywna z danego tytułu wymierzana jest kilkakrotnie. Ponadto świadek, który swoim nieusprawiedliwionym niestawiennictwem spowodował powstanie dodatkowych kosztów, może być zobowiązany do ich zwrotu na podstawie art. 110 Kodeksu postepowania cywilnego.
Na postanowienie sądu I instancji w przedmiocie skazania świadka na grzywnę przysługuje zażalenie (art. 394 §1 pkt 5 Kodeksu postępowania cywilnego).
