Kto jest uprawniony do zachowku i czy roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
W poprzednim artykule była mowa o tym, że umieszczenie przez spółdzielnię imion i nazwisk oraz numerów mieszkań lokatorów w gablocie na klatce schodowej bez zgody lokatorów jest bezprawne. A czy można bez zgody lokatora umieszczać na klatkach schodowych informacje o stanie zadłużenia lokalu mieszkalnego podając kwotę i sam numer lokalu?
Nie. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych, za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Jednocześnie w myśl tej ustawy, osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na jej numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne (art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych).
Przypomnieć również należy, że za dane osobowe nie uznaje się informacji, na podstawie których można byłoby co prawda ustalić czyjąś tożsamość, lecz wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu i działań (art. 6 ust. 3 ustawy o ochronie danych osobowych).
Wywieszenie na klatce schodowej informacji zawierającej numer lokalu wraz z kwotą zaległości czynszowych spowoduje, iż każdy z jego mieszkańców na podstawie tych informacji będzie mógł ustalić tożsamość właściciela lokalu. Zatem w takim przypadku numer lokalu należy uznać za dane osobowe podlegające ochronie. Za dane osobowe nie będzie można natomiast uznać informacji określającej ogólną sumę zaległości czynszowych danego budynku bez wskazywania numerów lokali mieszkalnych. W takim bowiem przypadku identyfikacja konkretnej osoby nie będzie możliwa.
Kto jest uprawniony do zachowku i czy roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu?
O osobach uprawnionych do zachowku stanowi art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, zstępnym (np. dzieciom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.
Kwestię przedawnienia roszczenia o zachowek reguluje art. 1007 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Z powyższego wynika, że początek biegu terminu przedawnienia wiąże się z otwarciem i ogłoszeniem testamentu, a nie z zawiadomieniem uprawnionego o tej czynności. Dlatego niezawiadomienie uprawnionego do zachowku o ogłoszeniu testamentu jest bez znaczenia dla rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczenia o zachowek.
Po upływie w/w terminu, spadkobiercy testamentowi mogą powołać się na zarzut przedawnienia i uchylić się od zapłaty należności z tytułu zachowku, chyba że zrzekną się tego zarzutu. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne (art. 117 § 2 Kodeksu cywilnego).
