Co wiesz o autyzmie?
Światowy Dzień Wiedzy na Temat Autyzmu – 2 kwietnia – został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2008 r. Uznało ono autyzm za jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych świata – obok raka, cukrzycy czy AIDS. Eksperci podkreślają, że autyzm jest najczęściej występującym zaburzeniem rozwojowym i alarmują, że dzieci z autyzmem każdego roku będzie przybywać.
W Europie żyje 5 mln osób z autyzmem, co oznacza, że 1 osoba na 150 dotknięta jest tym zaburzeniem. Według Centers for Desease Control and Prevention w USA autyzm wykrywany jest u 1 dziecka na 88. W Wielkiej Brytanii, w której funkcjonuje jeden z najlepszych systemów pomocy osobom z autyzmem, na autyzm cierpi 1 osoba na 100. W Polsce mówi się o 1 przypadku na 300. Rozbieżność wynika z różnic w dostępie do diagnozy, jej jakości, a także świadomości społeczeństwa w zakresie autyzmu.
Aby wzbudzić ciekawość i zwiększyć świadomość społeczną, amerykańska organizacja Autism Speaks wymyśliła inicjatywę „Zaświeć się na niebiesko dla autyzmu”. Akcja jest pretekstem medialnym do informowania o autyzmie i zwiększania wśród społeczeństwa wiedzy na temat tej problematyki. Powstał też Poradnik Autystyczny skupiający całościową wiedzę na temat autyzmu oraz zaburzeń pokrewnych. Przy portalu utworzono też mapę placówek, które zajmują się zarówno płatną, jak i bezpłatną diagnostyką oraz terapią.
W tym roku postanowiono ponownie wyjść naprzeciw rodzicom dzieci, które nie mają jeszcze diagnozy. Organizowane są ogólnopolskie konsultacje ze specjalistami: logopedami, terapeutami integracji sensorycznej, psychologami itp. To szansa na sprawdzenie czy dziecko rozwija się prawidłowo, i albo skierowanie dziecka do dalszej diagnostyki, albo uspokojenie rodziców. Dlaczego taka akcja jest ważna? Na diagnozę u specjalistów trzeba długo czekać, a w przypadku dzieci każdy tydzień czy miesiąc jest niezwykle ważny.
Autyzm to zaburzenie, u podstaw którego leży nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Osoby z autyzmem mają problemy z komunikacją, postrzeganiem świata, rozumieniem relacji społecznych. Mogą w odmienny sposób odbierać wrażenia zmysłowe: dla nich sól może być kwaśna, śnieg parzyć, a delikatne głaskanie powodować silny ból; zaburzenie pokrewne, o łagodniejszym przebiegu to zespół Aspergera.
W Polsce prowadzone są już doświadczenia, które mają pomóc zdrowym osobom zrozumieć, jak trudne może być życie „autystyków”. Chwycenie małego przedmiotu przez grubą rękawicę, słuchanie wielkiego hałasu – szumu (tak dzieci odbierają dźwięki np. w centrach handlowych) czy patrzenie na świat przez bardzo grube szkła – to wszystko ma uświadomić społeczeństwu, że autyzm to problem, ale przede wszystkim ludzie, którzy czasem zwyczajnie potrzebują pomocy lub samego zrozumienia.
Objawy autyzmu są już widoczne u dwuletnich dzieci. Im szybciej rodzice zauważą niepokojące symptomy, tym wcześniej można zacząć leczenie, które ułatwi fukcjonowanie dziecka (całkowite wyleczenie autyzmu nie jest możliwe).
– Większość objawów pokazało się jak syn poszedł do przedszkola. Stronił od innych dzieci, „wyłączał się”. Płakał każdego ranka wychodząc z domu, jednak wtedy myślałam, że ot taka jego uroda. Dużo więcej zachowań pojawiło się w szkole. Lęk przed hałasem, grupą dzieci, problemy z pisaniem, koncentracją na lekcjach – wtedy zaczęłam zastanawiać się, co mogłam przegapić. Niestety było tego sporo: mały zawsze chodził na palcach, ślinił ręce (tłumacząc że są ciągle suche), wpadał w panikę na festynach i innych głośnych imprezach. Pierwszy raz do lekarza poszliśmy za namową jego wychowawczyni – opowiada mama autystycznego Krzysia i dodaje, że dziś wie, że jest wiele symptomów, które powinny zaniepokoić rodziców i skłonić ich do obserwacji dziecka.
Na co zwrócić uwagę?
♦ zaburzenia relacji społecznych – brak zainteresowania innymi ludźmi, niezdolność rozmowy czy włączania innych do zabawy, brak empatii, dystans do rówieśników, nieodwzajemnianie uczuć, brak uśmiechu, unikanie kontaktu wzrokowego, lęk, nieadekwatne zachowania pozawerbalne, np. mimika twarzy, pozy, dziwne grymasy, unikanie dotyku, samouszkodzenia, autoagresja;
♦ zaburzenia komunikacji – niezdolność opanowania mowy lub jej brak, ograniczone rozumienie poleceń, brak reakcji na własne imię, nieprawidłowe użycie składni i fonologii, echolalia, stereotypie słowne, śpiewny głos, zmiany znaczenia słów, zaburzenia komunikacji pozasłownej, nierozumienie „tak” i „nie”, nierozumienie aluzji słownych, metafor, sugestii, dosłowna interpretacja komunikatów, nadwrażliwość na dźwięki;
♦ stereotypowe wzorce zachowań – wąski zakres zainteresowań, ograniczona aktywność, sztywność, opór wobec zmian w otoczeniu, preferowanie rutyny, trwanie w bezużytecznych czynnościach, rozstawienie zabawek zamiast zabawy nimi, fascynacja przedmiotami, a nie ludźmi, powtarzające się manieryzmy ruchowe, np. kiwanie się, kręcenie się wokół własnej osi, bawienie się godzinami sznurkiem, chodzenie na palcach, apraksja, tiki, upośledzona zręczność manualna i ruchowa, trzepotanie rękami podczas podniecenia, przebieranie palcami, skręcanie włosów, lizanie dłoni, spadek napięcia mięśniowego, uderzanie głową itp.
Konsultacji i konferencji dotyczących autyzmu jest z roku na rok coraz więcej. Jedną z nich jest konferencja w białołęckim Ratuszu. „Oswoić Autyzm – Oswoić Społeczeństwo” – pod takim hasłem 23 kwietnia między godz. 9.00 a 14.00 w BOK będzie można wysłuchać wykładów pracowników Fundacji SYNAPSIS, Fundacji SAVANT i Stowarzyszenia Krasnal.
Opr. KS
