Czy mogę zawrzeć umowę ubezpieczenia na życie dla innej osoby?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
Czy mogę zawrzeć umowę ubezpieczenia na życie dla innej osoby?
Tak. Zgodnie z art. 808 §1 Kodeksu cywilnego, ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek. Przedmiotem ochrony ubezpieczeniowej w umowie zawartej w cudzym interesie może być również zdrowie i życie osoby trzeciej. Beneficjentami takiego ubezpieczenia będą ubezpieczony lub wskazana przez niego osoba trzecia (uposażony). Do zawarcia na cudzy rachunek umowy ubezpieczenia na życie, a także do jej zmiany, konieczna jest uprzednia zgoda ubezpieczonego, która powinna obejmować także wysokość sumy ubezpieczenia (art. 829 §2 Kodeksu cywilnego).
Kto może być osobą uposażoną w razie śmierci ubezpieczonego?
Zgodnie z art. 831 § 1 Kodeksu cywilnego, ubezpieczający może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci osoby ubezpieczonej; może również zawrzeć umowę ubezpieczenia na okaziciela. Ubezpieczający może każde z tych zastrzeżeń zmienić lub odwołać w każdym czasie.
Z powyższego przepisu nie wynikają jakiekolwiek ograniczenia w doborze osób uprawnionych do świadczenia w razie śmierci osoby ubezpieczonej. Osobą uprawnioną może być więc każda osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Należy jednak pamiętać, że w umowach ubezpieczenia zawieranych na cudzy rachunek, wskazanie osoby uposażonego, odwołanie lub zmiana takiego wskazania, jak również zmiana umowy ze wskazaniem uposażonego na ubezpieczenie na okaziciela i odwrotnie, zawsze wymaga uprzedniej zgody ubezpieczonego. Wskazanie podmiotów uprawnionych do świadczenia nie musi mieć jednak charakteru imiennego. Wystarczy, że osoba uprawniona do tej czynności uczyni to w sposób umożliwiający identyfikację kręgu uprawnionych, np. poprzez wskazanie, że uposażonymi są jej dzieci.
W sytuacji podania kilku osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, ich udziały są równe, chyba że co innego wynika z umowy ubezpieczenia – wskazania osoby ubezpieczającej. Warto jednocześnie zaznaczyć, że suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym i przypada mu bez względu na prawa spadkobierców do spadku po tej osobie.
Czy zakład ubezpieczeń może odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia na życie?
Do tego rodzaju umów będzie miał zastosowanie art. 353 (1) Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zakład ubezpieczeń może więc w pewnych sytuacjach odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia na życie. W przypadku ubezpieczeń na życie istotnymi czynnikami przy podejmowaniu decyzji o zawarciu tego rodzaju umowy są stan zdrowia i wiek osoby, której ubezpieczenie ma dotyczyć. Na podstawie zebranych informacji zakład ubezpieczeń może nie wyrazić zgody na objęcie ochroną ubezpieczeniową danej osoby lub zaproponować inne niż zakładane przez zainteresowanego warunki ubezpieczenia (np. w zakresie wysokości składki ubezpieczeniowej).
