Gmach szkoły przy ul. Skaryszewskiej 8 do remontu17 stycznia 2022, 10:28

Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków zleciło wykonanie dokumentacji, która jest niezbędna przy tworzeniu projektu budowlanego remontu gmachu szkoły przy ul. Skaryszewskiej 8 (BSKZ współpracuje z Biurem Edukacji). Stan techniczny budynku, ocena poszczególnych elementów, ocena mykologiczna (stopień zawilgocenia, obecność grzybów, pleśni i owadów) określa powstała ekspertyza. W dokumentacji konserwatorskiej znajdują się również wyniki badań stratygraficznych tynków i nawarstwień malarskich na elewacji oraz wybranych elementów wnętrz. Elewacja frontowa budynku pokryta jest tynkiem szlachetnym, który nosi ślady po pociskach z okresu II wojny światowej.

(…) Przeprowadzone badania pozwoliły konserwatorowi określić, że tynki szlachetne elewacji frontowej, na spoiwie cementowo-wapiennym z piaskiem rzecznym, kruszywem marmurowym oraz miką miały zróżnicowaną fakturę i kolor. Okazało się, że w poszczególnych partiach elewacji były w kilku odcieniach szarości (…).
(…) Ściany korytarzy opracowano pierwotnie w dwóch kolorach ugru, ciemniejszym w obrębie lamperii i jaśniejszym powyżej. Natomiast drewniane balustrady schodów pokryte były bejcą olejną podbarwioną delikatnie na jasnobrązowy kolor. – czytamy na stronie Urzędu m.st. Warszawy.

Dzięki badaniom nawarstwień na oryginalnych elementach we wnętrzu określono pierwotną kolorystykę wewnętrznej stolarki drzwiowej, okiennej oraz listew przypodłogowych, które pomalowane były na kolor szary.

W budynku zachował się rozkład przestrzenny wnętrz (charakterystyczny układ dwutraktowy z korytarzem pośrodku i doświetlającymi go wewnętrznymi oknami). W gmachu znajduje się oryginalna wewnętrzna stolarka (parkiety, schody).

Gmach szkoły

Budynek zbudowano w latach 1934- 1936 dla Zespołu Szkół nr 3. W jego skład wchodziło IV Męskie Gimnazjum i Liceum im. Gen. Jakuba Jasińskiego oraz Szkoła Powszechna nr 91. Taki stan miał miejsce do 1939 r. Funkcja szkolna obiektu została przywrócona po wojnie. Aktualnie mieści się w tym miejscu Zespół Szkół nr 89.

Od 9.09.1939 r. do 30.10.1939 r. w budynku znajdowało się Schronisko dla Bezdomnych XV okręgu Straży Obywatelskiej. W pierwszej połowie września w budynku znajdował się także punkt rejestracyjny do Batalionów Pracy, których zadaniem było wykonywanie robót związanych z obroną stolicy.

Po wybuchu II wojny światowej budynek został dwa razy zbombardowany. Mimo tego uczniowie rozpoczęli naukę w połowie października 1939 r. Jednak w listopadzie władze niemieckie zakazały działalności dydaktycznej szkołom średnim i wyższym.

Dulag na Skaryszewskiej

Budynek przejęli Niemcy, którzy zaadaptowali go na przejściowy obóz urzędu pracy (od 7.02.1941 r.), skąd wywożono Polaków na roboty do Niemiec. Początkowo dla osób dorosłych, a od 1944 r. także dla dzieci.

Arbeitsamt Warschau, Lager „Skaryszewska”, znany był w okupacyjnej Warszawie jako dulag na Skaryszewskiej. Wśród mieszkańców Warszawy miał równie dramatyczną sławę jak Pawiak. O Skaryszewskiej śpiewano w zakazanej piosence „Siekiera, motyka”. Autorka piosenki, Anna Jachnina, spopularyzowała w niej słowo „łapanka”.

„Siekiera, motyka, piłka, deska,
Ta ulica Skaryszewska.
Siekiera motyka i dwie deski,
Już jesteśmy na Skaryszewskiej.”

Przez niemiecki obóz przejściowy przeszło w latach 1941–1944 ponad 80 tysięcy osób, w tym ponad trzy tysiące dzieci. Są to dane szacunkowe na podstawie dokumentów nazistów, niepełnych list transportowych, wyniesionych z obozu w lipcu 1944 roku przez mieszkańca domu przy ulicy Skaryszewskiej 6 Seweryna Stanisława Jaworskiego. Mówił o tym podczas procesu Ludwiga Fischera, niemieckiego zbrodniarza wojennego, gubernatora dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa przez cały okres okupacji Polski przez III Rzeszę – czytamy na stronie Dulag na Skaryszewskiej.

Grupa bojowa AK, w odwecie za cierpienia Polaków, 8.06.1944 r. dokonała udanego zamachu (róg Skaryszewskiej i Targowej) na komendanta obozu Eugena Bollongino.

26.09.2019 r. na ścianie kamienicy przy Skaryszewskiej 2 od strony ulicy Targowej została odsłonięta pamiątkowa tablica upamiętniająca akcje żołnierzy Kedywu II Obwodu AK “Żywiciel”. O uroczystości pisaliśmy tu: Tablica upamiętniająca akcję żołnierzy Kedywu II Obwodu AK „Żywiciel”

Obóz funkcjonował do wybuchu Powstania Warszawskiego. Przypomina o nim tablica pamiątkowa zawieszona po wojnie na budynku. Do zlokalizowania obozu w tym budynku przyczyniła się najprawdopodobniej jego lokalizacja, czyli bliskość dworca kolejowego.

Powrót do szkoły

Uczniowie wrócili do budynku dopiero po zakończeniu II wojny światowej do tej części budynku, która nie była zniszczona. Naukę rozpoczęli tylko chłopcy. Tym samym przywrócono szkole charakter męskiego gimnazjum. W 1948 roku władze dokonały zmiany nazwy na Państwową Szkołę Ogólnokształcącą stopnia licealnego im. gen. Jakuba Jasińskiego. W maju 1950 roku miały miejsce ostatnie egzaminy maturalne i szkołę represyjnie zlikwidowano. W kolejnych latach, do roku 1965 działała w tym miejscu m.in. Szkoła Podstawowa nr 14, Odzieżowa Szkoła Zawodowa, Liceum Wychowania Przedszkolnego nr 5 i Przedszkole. W 1965 r. budynek przekazano Zasadniczej Szkole Zawodowej Specjalnej nr 53 dla dziewcząt. W 1988 r. utworzono w budynku Szkołę Specjalną Przysposabiającą do Zawodu nr 2. Aktualnie w skład Zespołu Szkół Specjalnych nr 89 wchodzą: Branżowa Szkoła I Stopnia Specjalna nr 53 im. Anny Gotinowej oraz Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy nr 3. /OM/