Jodek potasu – w sytuacji zagrożenia nie wszyscy otrzymają tabletki
W związku z groźbami ataku nuklearnego, jakie padają ze strony Rosji i toczącą się wojną na Ukrainie, wielu Polaków zastanawia się, co zrobić w sytuacji zagrożenia nuklearnego. Skąd wziąć tabletki z jodem?
Według informacji podanych przez Państwową Agencję Atomistyki, rosyjskie działania militarne na Ukrainie oraz ataki na Zaporoską Elektrownię Jądrową nie stwarzają bezpośredniego zagrożenia dla mieszkańców Polski. Nasze służby jednak nie pozostają obojętne na sytuację.
Na początku października została opublikowana broszura dotycząca profilaktyki jodowej. Materiały opracowało: MSWiA, Ministerstwo Zdrowia, Główny Inspektorat Farmaceutyczny oraz Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Jak czytamy, nie każdy otrzyma tabletkę ze stabilnym jodem. Zawężono przedział wiekowy i lek otrzymają osoby do 60. roku życia. Natomiast Mazowiecki Urząd Wojewódzki podał, że na terenie województwa mazowieckiego utworzonych zostało 1648 punktów dystrybucji jodku potasu.
O co chodzi z ograniczonym przedziałem wiekowym? Dlaczego nie przewidziano tabletek z jodem dla starszych osób? Czy jod daje całkowitą ochronę? Czy można przyjmować jodek potasu profilaktycznie? Zapytaliśmy o to dr Katarzynę Kowalcze, adiunkt w Instytucie Nauk o Zdrowiu. Wydział Nauk Medycznych i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach.
W jakiej sytuacji należy przyjąć tabletkę z jodkiem potasu? Czy jod daje 100-procentową ochronę?
Zastosowanie doustne jodu (zażycie tabletki z jodkiem potasu) ma sens i uzasadnienie wtedy i tylko wtedy, gdy istnieje realne zagrożenie, które stanowi radioaktywny izotop tego pierwiastka. Mówiąc wprost – jest zalecane w przypadku awarii elektrowni jądrowej i/lub uwolnienia radioaktywnego jodu. Nie ma żadnych przesłanek ku temu, by przyjmować jodek potasu profilaktycznie, a wręcz może to być niebezpieczne dla zdrowia i życia.
W sytuacji zagrożenia jądrowego osoby przebywające na terenie zagrożonym powinny przyjąć preparaty jodku potasu, które zawierają duże stężenie stabilnego jodu. Takie postępowanie pozwala zablokować wchłanianie radioaktywnej substancji przez tarczycę. Jodek potasu należy przyjąć doustnie natychmiast po otrzymaniu informacji od odpowiednich służb i ogłoszeniu stanu zagrożenia nuklearnego, tak szybko jak to jest możliwe, najlepiej w ciągu 2 godzin od momentu ekspozycji na radioaktywne promieniowanie, ale ustalono, że przyjęcie leku w ciągu 8 godzin również wykazuje działanie korzystne i ochronne dla zdrowia. Biologiczna dostępność jodku potasu wynosi praktycznie 100%.
Sam jod nie chroni w żaden sposób, nie stanowi „bariery ochronnej” przed promieniowaniem, natomiast znacząco zmniejsza kumulację radioaktywnego izotopu w tarczycy, a co za tym idzie, istotą takiego postępowania jest zminimalizowanie ryzyka nowotworu tarczycy w przyszłości.
Czy tabletki z jodkiem potasu są bezpieczne dla wszystkich grup wiekowych? Dlaczego w broszurze dotyczącej profilaktyki jodowej ograniczono wiek osób, które powinny przyjąć tabletkę, czyli do 60. roku życia. Kto nie powinien przyjmować jodku potasu?
Ważnym aspektem jest to, że potencjalne korzyści z zastosowania jodku potasu w sytuacji zagrożenia nuklearnego odniosą wybrane grupy osób, w tym dzieci i młodzież, kobiety ciężarne i karmiące piersią, osoby do 40. roku życia. U seniorów jodochwytność tarczycy ulega znaczącemu zmniejszeniu, zatem nie ma wskazań do takiej prewencji.
Według WHO podawanie jodku potasu podczas skażenia u osób po 60. roku nie jest zalecane ze względu na wyższe ryzyko działań niepożądanych w stosunku do potencjalnych korzyści. Do „zablokowania” tarczycy konieczne jest przyjęcie wysokiej dawki jodku potasu (zgodnie z opracowanymi i ustalonymi zaleceniami), która może wywołać działania niepożądane, np. ze strony układu sercowo-naczyniowego, mogą wystąpić zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz objawy reakcji alergicznej. Z uwagi na ryzyko zaburzeń rytmu serca, a nawet zatrzymania krążenia(!), które jest szczególnie wysokie w przypadku osób starszych, seniorom nie zaleca się stosowania jodku potasu.
Również osoby z nadczynnością tarczycy, uczulone na jodek potasu, z zapaleniem naczyń i z chorobą Duhringa nie powinny stosować jodku potasu [zalecana jest konsultacja z lekarzem – przyp. red].
Jakie dawki jodku potasu należy przyjąć?
Ustalone przez WHO dawkowanie jodku potasu dla dorosłych (w tym dla kobiet w ciąży i karmiących piersią) oraz młodzieży po 12. roku życia wynosi 100mg, dla dzieci od 3. do 12. roku życia wynosi 50 mg, dla dzieci od 1. miesiąca życia do 3. roku życia wynosi 25 mg, dla noworodków – 12,5 mg.
Czy w sytuacji zagrożenia nuklearnego musimy przyjmować tabletki? Może wystarczy odpowiednia dieta?
Jod występuje naturalnie w wielu produktach spożywczych, ale jego ilość w sytuacji zagrożenia nuklearnego, jest zdecydowanie niewystarczająca. Najlepsze źródła pokarmowe jodu to ryby morskie (zwłaszcza dorsz, mintaj, makrela, flądra, śledź), owoce morza, algi i rośliny rosnące na glebach o dużej zawartości jodu (w Polsce niestety takich nie mamy). Nieco mniejszą zawartością jodu charakteryzują się tłuste sery podpuszczkowe (tzw. żółte), orzechy laskowe, zboża, sardynki i tuńczyk, drożdże, warzywa oraz wody z terenów bogatych w jod. Inne produkty, w których jod występuje, choć już w znacznie mniejszych ilościach to: mleko (zawartość jodu zależy m.in. od ilości tego pierwiastka w paszy zwierząt), jogurty, jaja, płatki owsiane, groszek, szpinak, fasola, biały ryż, migdały, pieczywo żytnie.
Dziękuję za rozmowę
Oktawia Michałowska
Jak wygląda dystrybucja jodku potasu
9 października Mazowiecki Urząd Wojewódzki poinformował, że na terenie województwa mazowieckiego utworzonych zostało 1648 punktów dystrybucji, a odpowiednia liczba tabletek została zabezpieczona. Poinformowano także o tym, że aktualnie zagrożenie radiacyjne nie występuje, a sytuacja związana z wojną na Ukrainie jest na bieżąco monitorowana przez Państwową Agencję Atomistyki.
– Obecnie zagrożenie nie występuje, ale chcemy być przygotowani na każdą ewentualność. We wszystkich gminach są wyznaczone punkty dystrybucji, a tabletki są tam już dostarczone. Jednak należy pamiętać, że jodek potasu powinno się stosować tylko w przypadku realnego zagrożenia. Nie ma potrzeby i nie powinno się go brać na własną rękę i bez wskazań medycznych – powiedział Wojewoda Mazowiecki Konstanty Radziwiłł.
– Jodek potasu powinien być przyjmowany zgodnie ze wskazaniami medycznymi, ponieważ jest to lek, który może wchodzić w interakcje z innymi produktami leczniczymi, a także wywoływać działania niepożądane. Każdy, kto ma wątpliwości w tym zakresie powinien skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu – powiedział Dyrektor Wydziału Zdrowia Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie Tomasz Sławatyniec. Może warto to zrobić tak na wszelki wypadek [przyp. red.]
Lista punktów, do których dostarczono tabletki z jodem potasu jest bardzo długa. Gdyby doszło do zagrożenia, tabletki będą znajdować się w szkołach, przedszkolach, aptekach, Publicznych Zakładach Opieki Zdrowotnej, Urzędach Gmin, Urzędach Dzielnic, remizach strażackich, aptekach.
Szczegółowa lista z adresami dostępna jest tu: Dystrybucja tabletek jodku potasu na terenie województwa mazowieckiego w-przypadku zagrożenia radiacyjnego
Broszura dotycząca profilaktyki jodowej Profilaktyka jodowa.pdf
/om/
Źródło: własne, Mazowiecki Urząd Wojewódzki, www.gov.pl
Foto: Racool_Studio, Freepik.com
