Nie chcę, żeby jeden z moich bliskich krewnych, z którym jestem od kilku lat skłócony, dziedziczył po mnie.
Czytelnicy pytają – adwokat Wojciech Lipka odpowiada
Nie chcę, żeby jeden z moich bliskich krewnych, z którym jestem od kilku lat skłócony, dziedziczył po mnie. Co mogę zrobić, aby nie został on uznany za mojego spadkobiercę?
Powołanie do spadku może wynikać wyłącznie z ustawy albo z testamentu, przy czym to testamentowe dziedziczenie ma pierwszeństwo przed ustawowym. Możliwym jest również rozrządzenie testamentowe obejmujące jedynie część spadku, wówczas pozostała jego część dziedziczona będzie na podstawie ustawy.
W testamencie spadkodawca może powołać do spadku konkretną osobę (ew. osoby), może zawrzeć rozrządzenie wybranymi składnikami majątku pomijając przy tym wskazanie osób mających po nim dziedziczyć albo ma możliwość ograniczenia się do wyłączenia od dziedziczenia konkretnego spadkobiercę lub spadkobierców ustawowych, bez konieczności podania przyczyny takiej decyzji – tzw. testament negatywny zwykły.
Choć obecnie instytucja testamentu negatywnego nie jest uregulowana w żadnym z przepisów prawnych, zgodnie z powszechnie przyjętym w orzecznictwie poglądem dopuszczalnym jest sporządzenie takiego testamentu, co wynika przede wszystkim z zasady swobody testowania.
Testament negatywny modyfikuje krąg spadkobierców ustawowych. W rezultacie, w braku innych rozrządzeń testamentowych, spadek po danej osobie przypada podmiotom, których prawo do dziedziczenia wynika z ustawy, z pominięciem osób odsuniętych przez testatora, które są traktowane tak, jakby nie dożyły otwarcia spadku. Co znaczące, wyłączenie od dziedziczenia nie pozbawia takiego spadkobiercy prawa do zachowku, zatem nie dochodzi do wydziedziczenia, chyba że testator wskaże jedną z przyczyn określonych w art. 1008 Kodeksu cywilnego – wyłączne przesłanki wydziedziczenia. Przyjmuje się również, że w sytuacji, gdy zamiarem spadkodawcy było wydziedziczenie, jednak z uwagi na podanie przyczyny innej niż ww. bądź też jej nie wskazanie, następują właśnie skutki testamentu negatywnego zwykłego, zatem osoba, która miała zostać wydziedziczona będzie wyłączona od dziedziczenia jednocześnie z zachowaniem prawa do zachowku. Testamentem negatywnym nie można wyłączyć od dziedziczenia Skarbu Państwa.
Należy pamiętać, że testament negatywny to rodzaj testamentu, zatem dla swej ważności spełniać musi ustawowo określone wymogi, jak np. zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy, zawierać jego własnoręczny podpis i inne dotyczące formy.
Adwokat Wojciech Lipka specjalizuje się w sprawach rodzinnych, spadkowych, odszkodawczych, dotyczących „umów frankowych” i karnych.
