Opłata sądowa – Czy w pewnych przypadkach może być przez sąd zwrócona, mimo że sprawa została już wszczęta, a nawet odbyła się rozprawa?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
Założyłem sprawę w sądzie cywilnym. Wniosłem pismo do sądu i uiściłem od niego stosowną opłatę. Czy prawdą jest, że w pewnych przypadkach taka opłata może być przez sąd zwrócona, mimo że sprawa została już wszczęta, a nawet odbyła się rozprawa? Jeżeli tak, to w jakich sytuacjach to nastąpi i które przepisy to regulują?
Zwrócenie przez sąd opłaty jest możliwe w kilku przypadkach, przy czym niekiedy sąd zwraca tylko część, a czasami całość opłaty. Powyższą sprawę reguluje art. 79 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku.
Według w/w przepisu, sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę m.in. od:
1) pisma zwróconego wskutek braków formalnych; pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron – przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia,
2) apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej w razie uwzględnienia środka zaskarżenia z powodu oczywistego naruszenia prawa i stwierdzenia tego naruszenia przez sąd odwoławczy lub Sąd Najwyższy,
3) pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli postępowanie zakończyło się zawarciem ugody przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji.
Trzy czwarte uiszczonej opłaty sądowej, sąd zwraca stronie postępowania przede wszystkim od pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli w toku postępowania sądowego zawarto ugodę przed mediatorem po rozpoczęciu rozprawy, a także od pozwu w postępowaniu upominawczym, jeżeli uprawomocnił się nakaz zapłaty.
Z kolei połowę uiszczonej opłaty, sąd zwraca stronie od:
1) pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana,
2) pozwu o rozwód lub separację w razie orzeczenia rozwodu lub separacji na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie – po uprawomocnieniu się wyroku,
3) pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli postępowanie w pierwszej instancji zakończyło się zawarciem ugody sądowej po rozpoczęciu rozprawy,
4) pisma wszczynającego postępowanie w drugiej instancji, w której sprawa zakończyła się zawarciem ugody sądowej.
Ponadto, sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od pozwu o rozwód lub separację albo wniosku o separację, w razie cofnięcia pozwu lub wniosku na skutek pojednania się stron w pierwszej instancji. W razie pojednania się stron przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, zwraca się połowę uiszczonej opłaty od apelacji.
Z powyższego wynika, że zwrot opłaty sądowej uzależniony jest od czynności podejmowanych na konkretnym etapie postępowania sądowego. W każdym z powyższych przypadków zwrot opłaty, niezależnie od tego czy jest zwracana w całości, czy też w odpowiedniej części, następuje przez sąd z urzędu, bez wniosku strony.
Gdyby sąd nie zwrócił opłaty z urzędu, należy mieć na uwadze to, że roszczenie strony o zwrot opłaty sądowej ulega przedawnieniu. Zgodnie z art. 81 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku, roszczenie strony o zwrot opłaty sądowej przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia powstania tego roszczenia, czyli od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie.
