Podobno można uzyskać pełnoletność przed 18. rokiem życia. Czy jest to możliwe i w jakich sytuacjach?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
Czy 14-letnie dziecko ma prawo samodzielnie zawierać umowy?
14-letnie dziecko posiada ograniczoną zdolności do czynności prawnych. Zgodnie z art. 15 Kodeksu cywilnego, ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają m.in. małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście. Powyższe nie skutkuje pozbawieniem czy ograniczeniem władzy rodzicielskiej rodziców, a jedynie powoduje, że do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do tych czynności zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego (a więc z reguły rodzica). Jeśli takiej zgody rodzic nie wyrazi, czynność będzie ostatecznie nieważna. Stanowi o tym art. 17 Kodeksu cywilnego.
Trzeba jednocześnie wyjaśnić, że pewne czynności mogą być podejmowane przez osobę o ograniczonej zdolności do czynności prawnych bez zgody przedstawiciela ustawowego (np. rodzica). Chodzi tutaj o umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Do takich umów należy zaliczyć m.in. umowy sprzedaży artykułów spożywczych, środków higieny, papierniczych, przewozu środkami komunikacji miejskiej, uczestniczenia w imprezie kulturalnej, sportowej czy rozrywkowej, o ile nie mają dużej wartości.
Podobno można uzyskać pełnoletność przed 18. rokiem życia. Czy jest to możliwe i w jakich sytuacjach?
Tak. Oczywiście podstawową zasadą jest, że pełnoletnim jest ten, kto ukończył 18 lat. O powyższym stanowi wprost art. 10 § 1 Kodeksu cywilnego. Powiązanie pełnoletniości z ukończeniem osiemnastego roku życia wynika z przekonania, że osiągnięcie takiego wieku wiąże się z uzyskaniem odpowiedniego stopnia dojrzałości. Od tego momentu człowiek posiada pełną zdolność do czynności prawnych, czyli możność samodzielnego dokonywania czynności prawnych we własnym imieniu (np. zawarcia umowy kredytowej).
Od powyższej zasady jest jednak wyjątek, który wynika z art. 10 § 2 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem małoletni uzyskuje pełnoletność również poprzez zawarcie małżeństwa. Trzeba mieć przy tym jednak na uwadze treść art. 10 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w myśl którego, tylko sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.
Z powyższego wynika, że istnieje możliwość udzielenia zezwolenia na wcześniejsze zawarcie małżeństwa, ale tylko kobiecie, która ukończyła szesnaście lat, a ponadto, gdy istnieją ważne powody, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. Do ważnych powodów, o których mowa w powyższym przepisie najczęściej zalicza się ciążę kobiety, która ukończyła 16 lat ale jeszcze nie ukończyła 18. roku życia. Jednak w takiej sytuacji, oprócz ciąży muszą jeszcze istnieć dodatkowe okoliczności, z których będzie wynikało, że zamierzone małżeństwo będzie zgodne z dobrem założonej rodziny, a więc m.in. z dobrem kobiety, która jeszcze nie ukończyła 18 lat, i z dobrem przyszłych dzieci.
Warto jednocześnie zaznaczyć, że zgodnie z art. 10 § 2 Kodeksu cywilnego unieważnienie małżeństwa nie powoduje utraty pełnej zdolności do czynności prawnych nabytej w wyniku małżeństwa. To samo dotyczy zakończenia małżeństwa przez rozwód.
