Czy pracodawca jest uprawniony do kontrolowania stanu trzeźwości pracownika w miejscu pracy i w jaki sposób może to zrobić?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
Powyższe reguluje przede wszystkim art. 17 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 roku. Zgodnie z tym przepisem, kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości. Uprawnienia kierownika zakładu pracy, o którym mowa powyżej, służą również organowi nadrzędnemu nad danym zakładem pracy oraz organowi uprawnionemu do przeprowadzenia kontroli zakładu pracy.
Konieczność kontroli stanu trzeźwości pracownika uzasadniona jest przede wszystkim potrzebą ochrony życia i zdrowia zarówno pracownika, jak i osób trzecich. Pozostawanie w stanie po użyciu alkoholu powoduje bowiem takie zakłócenie funkcjonowania organizmu, że podejmowanie określonych czynności zawodowych w tego typu stanie, ze względu na zaburzenia czynności poznawczych i brak pełnej kontroli nad organizmem, może stanowić istotne zagrożenie dla dóbr samego pracownika, jak i innych osób. Ponadto, że kontrola stanu trzeźwości pracownika uzasadniona jest również interesami pracodawcy, gdyż pracownik znajdujący się pod wpływem alkoholu zazwyczaj osiąga dużo niższy poziom efektywności i jakości pracy.
Obowiązkowi poddania się badaniu trzeźwości podlega pracownik, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Obowiązkiem osoby żądającej przeprowadzenia badania trzeźwości jest tym samym wskazanie obiektywnych okoliczności, w szczególności związanych z zachowaniem pracownika, które rodzą uzasadnione podejrzenie, że znajduje się on co najmniej pod wpływem alkoholu.
Ponadto, zgodnie z art. 17 ust. 3 w/w Ustawy, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego, przy czym zabiegu pobrania krwi w tym celu może dokonać tylko osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe, a zatem osoba, która zgodnie z przygotowaniem zawodowym uprawniona jest do podejmowania działań medycznych.
Przeprowadzenie przez pracodawcę we własnym zakresie badania pracownika probierzem trzeźwości jest wprawdzie możliwe, ale tylko za zgodą i z inicjatywy pracownika. Niemniej i w tej sytuacji pracodawca (kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona) powinien dążyć do niezwłocznego wezwania uprawnionego organu powołanego do ochrony porządku publicznego w celu weryfikacji wykonanego badania. Powyższe wyeliminuje wątpliwości, które mogą się pojawić w związku ze stosowaniem przez pracodawców różnych urządzeń (testerów czy probierzy trzeźwości, alkomatów itp.), których wiarygodność mogłaby być łatwo podważona.
Szczegółowe warunki i sposób przeprowadzania badań w celu ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, sposób ich dokumentowania oraz weryfikacji, mając na uwadze konieczność zapewnienia sprawnego przeprowadzenia badań oraz zagwarantowania wiarygodności ich wyników, określa obecnie Rozporządzenie Ministra Zdrowia I Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 grudnia 2018 roku w sprawie badań na zawartość alkoholu w organizmie.
