Czy umowny dział spadku może nastąpić tylko pomiędzy niektórymi spadkobiercami?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
Czy umowny dział spadku może nastąpić tylko pomiędzy niektórymi spadkobiercami? Chodzi o to, że nie wszyscy spadkobiercy zgadzają się na podzielenie majątku według złożonej propozycji.
Nie. Zgodnie z art. 1037 Kodeksu cywilnego, dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Z powyższego przepisu wynika, że podział majątku spadkowego w drodze umowy wymaga zgodnej woli wszystkich współspadkobierców. Zgoda musi obejmować zarówno formę podziału, jak i sposób jego przeprowadzenia. Brak zgody choćby jednego ze spadkobierców wyłącza możliwość dokonania umownego działu spadku. Taka umowa będzie nieważna. Co prawda oświadczenia woli współspadkobierców co do umownego działu spadku nie muszą być złożone równocześnie, ale nie zmienia to faktu, że muszą obejmować wszystkich spadkobierców.
W jakiej formie musi być zawarta umowa o dział spadku?
Umowa o dział spadku może być generalnie zawarta w dowolnej formie. Szczególna forma takiej umowy jest uzależniona od tego, co jest przedmiotem działu spadku. Umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego wówczas, gdy:
1) do spadku należy nieruchomość;
2) w skład przedsiębiorstwa należącego do spadku wchodzi nieruchomość;
3) do spadku należy przedsiębiorstwo objęte zarządem sukcesyjnym.
Jeżeli do spadku wchodzi przedsiębiorstwo bez nieruchomości, to umowa o dział spadku powinna zostać zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi
W tym miejscu, z uwagi na liczne pytania czytelników, pragnę jeszcze raz wyjaśnić, że „dział spadku” nie jest tożsamy ze „stwierdzeniem nabycia spadku”. Nabycie spadku następuje z mocy prawa z chwilą jego otwarcia, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Stwierdzenie nabycia spadku ma na celu potwierdzenie faktu dziedziczenia spadkobiercy po zmarłym, jak i stwierdzenie, w jakiej części (ułamku) to dziedziczenie nastąpiło.
Z kolei przez dział spadku należy rozumieć rozdysponowanie pomiędzy spadkobierców składników majątku wchodzących w skład spadku, które do tej pory były objęte wspólnością w częściach ułamkowych na podstawie stwierdzenia nabycia spadku albo aktu poświadczenia dziedziczenia.
