Warszawianin, Prażanka, Nowohucianin – będą zmiany zasad pisowni polskiej
Makaroniarz, Angol czy Szkop – choć to nieoficjalne nazwy etniczne to już nie długo zmieni się zasada ich pisowni. A to nie jedyne uproszczenia, jakie dotkną nasz język choćby były mówione pół żartem, pół serio.
Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN uchwaliła zmiany zasad ortografii, które będą obowiązywały od 1 stycznia 2026 roku. Modyfikacje wyłącznie tzw. konwencjonalnych zasad pisowni ma przynieść korzyści w postaci eliminacji wyjątków czy też ujednolicenia zapisu poszczególnych grup połączeń bądź wyrazów. Skutkiem może także zmniejszenie liczby błędów językowych.
Zgodnie z dokumentem przyjętym przez Radę Języka Polskiego wśród zmian zasad pisowni polskiej znalazły się m.in.:
- Pisownia wielką literą nazw mieszkańców miast, wsi, osiedli czy dzielnic np. Warszawianin, Mokotowianin, Ochocianka. Dopuszczony zostanie alternatywny zapis nieoficjalnych nazw etnicznych (małą bądź wielką literą), takich jak: angol lub Angol, jugol lub Jugol, makaroniarz lub Makaroniarz;
- Wprowadzenie pisowni wielką literą nazw firm czy marek wyrobów przemysłowych i pojedynczych egzemplarzy wskazywanych wyrobów np. pod oknem zaparkował zielony Fiat czy samochód marki Marcedes;
- Rozdzielna pisownia cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać nad morze;
- Ustanowienie bezwyjątkowej pisowni łącznej nie- z imiesłowami odmiennymi;
- Ujednolicenie zapisu małą literą przymiotników tworzonych od nazw osobowych, zakończonych na -owski, np. koncert chopinowski, epoka zygmuntowska, dramat szekspirowski;
- Wprowadzenie łącznej pisowni członu pół- w wyrażeniach: półżartem, półserio; półspał, półczuwał; półzabawa, półnauka, a także pisowni z łącznikiem w połączeniu odniesionym do jednej osoby np. pół-Polka, pół-Włoszka, pół-Niemka, pół-Szwedka;
- W parach wyrazów równorzędnych, identycznie bądź podobnie brzmiących, występujących zazwyczaj razem, dopuszcza się trzy wersje pisowni – z łącznikiem: tuż-tuż czy trzask-prask; z przecinkiem: tuż, tuż czy trzask, prask; rozdzielnie: tuż tuż czy trzask prask;
- Dopuszczenie rozdzielnej pisowni cząstek takich jak super-, ekstra-, eko-, wege- mini-, maksi, midi-, mega-, makro-, które mogą występować również jako samodzielne wyrazy np. superpomysł lub super pomysł czy ekożywność lub eko żywność;
- Wprowadzenie łącznej pisowni nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym, np. nielepiej, nieczęsto, nieprędzej, niemiły, nieadekwatny, nieczęsty;
- Wielka litera w nazwach własnych:
- w przypadku nazw komet wszystkie człony np. Kometa Halleya;
- w przypadku wszystkich członów wielowyrazowych nazw geograficznych i miejscowych, których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku np. Pustynia Gobi, Wyspa Uznam, Morze Marmara;
- w nazwach obiektów przestrzeni publicznej stojącego na początku wyrazu aleja, brama, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, pomnik, cmentarz – przy utrzymaniu pisowni małą literą wyrazu ulica, np. Most Poniatowskiego, Brama Warszawska, Aleja Róż, Pałac Staszica, Plac Zbawiciela, Park Praski, ulica Józefa Piłsudskiego;
- wszystkie człony, poza spójnikami i przyimkami, wielowyrazowych nazw lokali gastronomicznych czy usługowych np. Restauracja pod Tulipanem, Księgarnia Naukowa, Teatr Powszechny, Pierogarnia Warszawiacy, Apteka pod Kolanem;
- wszystkie człony w nazwach orderów, odznaczeń, medali, nagród czy tytułów honorowych np. Nagroda Pulitzera, Nagroda Artystyczna Miasta Stołecznego Warszawy, Nagroda Rektora za Wybitne Osiągnięcia Naukowe, Mistrz Mowy Polskiej, Nagroda Nobla, Honorowy Obywatel Miasta Siedlce.
Jednocześnie Rada Języka Polskiego zaprezentowała dokument pt. „Zasady pisowni i interpunkcji polskiej”, w którym ujęte są wszystkie przepisy zarówno już obowiązujące, jak i ostatnio uchwalone, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2026 roku. Jego treść znajduje się tutaj.
/Marcin Kalicki/
Źródło: Komunikat Rady Języka Polskiego
