Warszawska Praga kończy 374 lata!
Most Kierbedzia widziany z Zamku królewskiego. wikimedia, Jacek Halicki
10 lutego obchodzimy 374. urodziny Pragi. Dokładnie bowiem 374 lat temu, 10 lutego 1648 roku, król Władysław IV nadał obecnej dzielnicy Warszawy prawa miejskie. Z tej okazji, na mieszkańców stolicy czeka wiele atrakcji.
Urodzinowe spacery i wystawy
Hucznie, na ile to możliwe z wiadomych względów, 374. urodziny Pragi postanowiło świętować Muzeum Warszawskiej Pragi. Od 8 lutego do 13 lutego warszawiacy mogą zwiedzać sale muzealne za darmo! Warto zobaczyć zarówno stałą ekspozycję, jak o okazjonalne wystawy. A przede wszystkim dowiedzieć się więcej o historii prawobrzeżnej Warszawy.
To jednak nie wszystko. Specjalnie z okazji 374. urodzin Pragi na mieszkańców stolicy czeka kilka ciekawych wydarzeń. I tak:
W czwartek 10 lutego Muzeum Warszawskiej Pragi zaprasza:
- o godz. 11.00 na urodzinowy spacer ulicami dawnej Pragi – oprowadzanie po wystawie stałej;
- o godz. 12.00 na urodzinowy spacer ulicami dawnej Pragi – oprowadzanie po wystawie stałej;
- o godz. 16.30 na urodzinowy spacer po modlitewniach przy Targowej 50/52, czyli pozostałościach dawnych modlitewni żydowskich, znajdujących się na parterze oficyny w podwórzu, na tyłach kamieniczek przy Targowej 50/52 (modlitewnie są przykładem funkcjonujących w starej Warszawie prywatnych bóżnic, zlokalizowanych zarówno w samych kamienicach, jak i w oficynach lub innych budynkach stanowiących zabudowę podwórek);
- o godz. 17.30 na zwiedzanie stałej wystawy „Miasteczko Praga”;
- o godz. 18.30 na praskie czwartki online – tym razem wykład pt. „Hocki-klocki, riki-tiki, czyli o zabawkach z PRL-u”.
W sobotę, 12 lutego znów będzie można zwiedzić modlitewnie przy Targowej 50/52 (start o godz. 13.00).
Natomiast w niedzielę, 13 lutego na warszawiaków czekają:
- o godz. 11.00 warsztaty rodzinne „Praski miś” (wstęp 10 zł);
- o godz. 11.30 oprowadzanie po wystawie stałej „Akt urodzenia Pragi”;
- o godz. 13.00 oprowadzanie po wystawie „Rzeczy do zabawy. Edward Manitius i jego wytwórnia” – na wystawie można obejrzeć aż 160 eksponatów, w tym figurki zwierząt, projekty, rysunki, gry i zabawki słynnego praskiego wytwórcy.
Urodziny Pragi – koncert online
Na obchody 374. urodzin Pragi zaprasza również Urząd Dzielnicy Praga-Północ wraz z kapelą CzessBand & Cała Praga Śpiewa. Wyjątkowy koncert odbędzie się 10 lutego o godz. 20.00.
Niestety ze względu na panującą sytuację związaną z COVID-19 koncert odbędzie się w formule online i zostanie wyświetlony w mediach społecznościowych Urzędu Dzielnicy (link: https://www.facebook.com/UrzadDzielnicyPragaPolnoc).
Od narodzin do współczesności
Praga – ogrom historii, niepowtarzalnego klimatu i folkloru. Jej nazwa pochodzi od słowa prażyć, czyli od wypalania gruntów pod uprawy. Pierwotnie na obszarze dzisiejszej dzielnicy znajdowały się cztery wsie i miejscowości. W XII w. usytuowana była wieś Targowe Wielkie, natomiast pobliskie Targowe Małe było początkiem dzisiejszego Targówka. W wieku XV był Golędzinów (okolice ZOO oraz ronda Starzyńskiego), Praga i Skaryszew. Miasteczka swój rozwój zawdzięczały bliskości Warszawy, zarabiały głównie na handlu oraz na przeprawach przez Wisłę.
Akt nadania Pradze praw miejskich. wikimedia/Łukasz Truściński
Pierwsza wzmianka o Pradze pochodzi z 1432 roku. Ponad 200 lat później, 10 lutego 1648 roku, król Władysław IV nadał jej prawa miejskie. Niedługo po tym fakcie, dzielnica została uwieczniona na sztychu Dahlberga. Niespełna 150 lat później, w 1791 roku miasto zostało przyłączone do Warszawy jako odrębna dzielnica, która systematycznie się rozrastała. W 1945 pierwotna dzielnica została podzielona na Pragę Północ i Pragę Południe. W obrębie tej pierwszej znajduje się obszar historycznego miasta Praga, stąd też nazywanie Pragi Południe Pragą budzi sprzeciw niektórych wielbicieli tej starej dzielnicy.
Okres rozwoju Pragi został zahamowany przez wojska rosyjskie. 4 listopada 1794 roku miała miejsce Obrona Pragi, zwana również Rzezią Pragi, czyli ostatnie starcie zbrojne insurekcji kościuszkowskiej, a zarazem ostatnia bitwa Rzeczypospolitej Obojga Narodów – po złamaniu oporu obrońców Rosjanie dokonali rzezi ludności cywilnej. Zniszczono wówczas również wiele budynków, a w trakcie budowy fortów Cytadeli splądrowano zabudowania tej części miasta. Dzielnicy nie przysłużyły się też: Napoleon, postania styczniowe i listopadowe oraz duże bitwy pod Olszynką Grochowską i Białołęką.
Dawny Herb Pragi 1863 r. wikipedia/Mazovian Digital Library
Dopiero pod koniec XIX wieku warszawska Praga zaczęła się znów rozwijać. Ważnym momentem dla niej była budowa Dworca Petersburskiego w 1866 roku. Na Pradze zaczęła osiedlać się ludność napływowa, mająca różne przekonania i wyznania.
W latach 1859–1864 zbudowano pierwszy stalowy most łączący Pragę z pozostałą częścią Warszawy. Pierwotnie miał to być most kolejowy, jednak docelowo zbudowano most drogowy. Niestety wojska rosyjskie wysadziły most w 1915 r. Zanim to się stało, jeździły tamtędy tramwaje konne, potem elektryczne, które łączyły Dworzec Warszawsko-Wiedeński z Dworcem Petersburskim. Natomiast pierwszym stałym mostem, zbudowanym o wiele wcześniej, bo w XVI wieku, był most drewniany wzniesiony na wysokości obecnej ul. Ratuszowej oraz ul. Mostowej na Nowym Mieście. Most został zbudowany na polecenie króla Zygmunta Augusta. Oddano go do użytku 4 kwietnia 1573 r., w przeddzień pierwszej wolnej elekcji, która odbyła się w miejscowości Kamion na Pradze. Przeprawę nazywano Mostem Jagiellońskim lub Mostem Zygmunta Augusta.
W latach 20. XIX wieku, na terenie starych koszar, powstał Szpital Praski pw. Przemienienia Pańskiego. Przyczyniła się do tego epidemia cholery, mająca miejsce w 1868 roku, która spowodowała przekształcenie obiektu w placówkę leczniczą.
W 1888 r. wmurowano kamień węgielny pod budowę katedry praskiej św. Floriana. Kościół był swego rodzaju protestem i przeciwwagą dla stojącej niedaleko cerkwi.
Współczesna Praga-Północ: Kamienice na Jagiellońskiej. Archiwum mieszkańca
II wojnę światową przeżyło na Pradze prawie sto tysięcy osób. Praga nie została aż tak zrujnowana jak lewy brzeg Wisły. Za to po wojnie zniszczono specjalnie wiele fasad kamienic. Wszystko w imię walki z burżuazyjną przeszłością. Wiele budynków zamieniono w lokale komunalne. Na Pradze powstało też kilka socjalistycznych osiedli. Osiedlono tu ludzi niechcianych gdzie indziej.
Praga – miejsce inne niż wszystkie
Gdyby nie pandemia, z pewnością obchody 374. urodzin Pragi miałyby znacznie bardziej okazałą oprawę. Nasza jubilatka w pełni sobie na to zasłużyła. Jest to bowiem jedna z najbardziej interesujących dzielnic stolicy, choć nie zawsze cieszyła się dobrą sławą. Warto poznać nie tylko jej historię, ale również ją samą. Dlatego już w piątek, 11 lutego na łamach naszego portalu pojawi się artykuł, w którym opowiemy Wam o tej dzielnicy.
/mg//jn/
Źródła: Urząd dzielnicy Praga Północ; Muzeum Warszawy; Michał Szymański: Tajemnicze miasto, spacery po Warszawie, Praga Północ; Karolina Głowacka: Echa dawnej Warszawy–Praga; paragonzpodrozy.pl
Foto: Gazeta Mieszkaniec, wikipedia/Łukasz Truściński, wikimedia/Jacek Halicki, wikipedia/Mazovian Digital Library
