Zastrzegłem zagubioną kartę płatniczą. Kto ponosi odpowiedzialność za powstały dług?
Czytelnicy pytają – radca prawny
Marcin Kluś odpowiada.
Zgubiłem kartę płatniczą. Gdy się zorientowałem, od razu zgłosiłem sprawę na infolinię banku. Karta została zastrzeżona, jednak okazało się, że ktoś jej użył i obciążył ją kwotą kilkuset złotych. Kto ponosi odpowiedzialność za ten dług?
Odpowiedzialność w powyższym zakresie będzie uzależniona od okoliczności utraty karty płatniczej i czasu jej zastrzeżenia. Powyższą sprawę reguluje przede wszystkim art. 46 ustawy o usługach płatniczych z dnia 19 sierpnia 2011 roku. Zgodnie z ustępem 1 tego przepisu, w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej, czyli takiej na którą płatnik (np. klient banku) nie wyraził zgody, dostawca płatnika (np. bank) jest obowiązany niezwłocznie zwrócić płatnikowi kwotę takiej transakcji.
Powyższy przepis ma służyć ochronie użytkownika karty przed skutkami wynikającymi z nieautoryzowanych przez niego transakcji płatniczych. Nie jest to jednak ochrona bezwzględna i wyłączna. W celu zapewnienia odpowiedniego stopnia bezpieczeństwa obrotu bezgotówkowego, ustawodawca wprowadził również określone obowiązki spoczywające na użytkowniku usług płatniczych. Obowiązki te mają m.in. na celu uniknięcie nieodpowiedzialnego używania i przechowywania instrumentów płatniczych oraz ich zabezpieczeń. Wynikają one z art. 42 w/w ustawy, który stanowi, że użytkownik uprawniony do korzystania z karty płatniczej jest obowiązany korzystać z niej zgodnie z umową ramową oraz zgłaszać niezwłocznie dostawcy usług stwierdzenie utraty, kradzieży, przywłaszczenia albo nieuprawnionego użycia instrumentu płatniczego lub nieuprawnionego dostępu do tego instrumentu.
Jeżeli nieautoryzowana transakcja jest skutkiem posłużenia się utraconą przez płatnika albo skradzioną mu kartą albo przywłaszczenia tej karty lub jej nieuprawnionego użycia w wyniku naruszenia przez płatnika ciążących na nim obowiązków, o których mowa powyżej, płatnik odpowiada za taką transakcję do wysokości równowartości w walucie polskiej 150 euro. Wartość tę przelicza się na polską walutę według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu wykonania transakcji (art. 46 ust. 2 ustawy).
Częściowa odpowiedzialność płatnika, o której mowa powyżej, będzie miała zastosowanie, jeżeli do nieautoryzowanej transakcji kartą płatniczą dojdzie przed dokonaniem prawidłowego zgłoszenia incydentu. Po dokonaniu prawidłowego zgłoszenia płatnik nie odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze, chyba że doprowadził do nich umyślnie.
Płatnik będzie odpowiadał za nieautoryzowane transakcje płatnicze w pełnej wysokości, jeżeli doprowadził do nich umyślnie albo w wyniku umyślnego lub będącego skutkiem rażącego niedbalstwa naruszenia co najmniej jednego z podanych wyżej obowiązków. Za jaskrawy przykład naruszenia obowiązku dołożenia należytej staranności w zabezpieczeniu karty płatniczej można uznać przechowywanie jej w jednym miejscu (np. w portfelu) razem z numerem PIN.
Na końcu trzeba również zaznaczyć, że powiadomienie dostawcy usług płatniczych o stwierdzonych nieautoryzowanych, niewykonanych lub nienależycie wykonanych transakcjach płatniczych w terminie przekraczającym 13 miesięcy od dnia obciążenia rachunku płatniczego albo od dnia, w którym transakcja miała być wykonana, powoduje wygaśnięcie roszczeń użytkownika względem dostawcy w/w usług.
