Zwykłe – niezwykłe
Często niedoceniane, stojące w cieniu mężczyzn, nierzadko pracujące na „dwa etaty” w domu i w firmie, potrafiące pogodzić te światy i wygospodarować trochę czasu na całą resztę zwaną normalnym życiem – MY KOBIETY nigdy nie mamy lekko.
W historii naszego miasta jest wiele kobiet, które od wieków odgrywały znaczącą rolę. Patriotki, społeczniczki, nauczycielki, lekarki, badaczki. Niektóre wstępowały do wojska, inne poświęcały się pisaniu czy nauce. Były zdeterminowane i wyrażały chęć dokonywania zmian. Walczyły o niepodległość i swoje prawa, bo chciały być samodzielne i żyć w wolnym kraju. Wyjątkowe kobiety były również związane z prawym brzegiem Warszawy. Ich niezwykłe życiorysy pokazują, jaką musiały mieć siłę, żeby pokonywać trudności, które dla przeciętnego mężczyzny były zaledwie nic nie znaczącą przeszkodą…
Justyna Budzińska-Tylicka (1867-1936)
Lekarka, polityk, feministka. Nosiła krótko ostrzyżone włosy, marynarkę i krawat. Łamała konwenanse i działała na rzecz praw kobiet na przełomie XIX i XX w. Była jedną z pierwszych Polek, która ukończyła studia medyczne. Uczyła higieny i świadomego macierzyństwa. Organizowała polski ruchu sufrażystek. Prowadziła kampanie społeczne. Aktywistka Związku Równouprawnienia Kobiet. Od 1922 r. była radną Warszawy. Dzięki jej działaniom, sejm w 1924 r. przyjął ustawę o trzymiesięcznym urlopie macierzyńskim. Założycielka Towarzystwa Lekarek Polskich. W 1960 r. jej imieniem nazwano ulicę na terenie osiedla Pelcowizna na Pradze-Północ.
Jadwiga Czajka (1923-2008)
Nauczycielka. Dziewczyna z Pragi. Urodziła się przy ul. Wileńskiej 43, gdzie mieszkała do roku 1950. W późniejszym okresie mieszkała również na Grochowie i Saskiej Kępie. Harcerka Szarych Szeregów. Uczennica, a później nauczycielka historii i geografii w żeńskim Gimnazjum i Liceum im. Marii Skłodowskiej-Curie na Saskiej Kępie. Współzałożycielka Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych. Działała także w Towarzystwie Przyjaciół Warszawy. Autorka dziennika „Pamiętnik mieszkanki Pragi”. Komendantka Hufca Targówek. Instruktorka komendy Chorągwi Warszawskiej oraz komendy Hufca Warszawa Grochów i Warszawa Saska Kępa.
Maria Czaplicka (1884-1921)
Antropolog, etnograf, wykładowca akademicki, działaczka na rzecz praw kobiet, emancypantka, znawczyni szamanizmu. Urodzona na warszawskiej Starej Pradze, kształciła się m.in. w Warszawie, Londynie i Oksfordzie. Uczęszczała na zajęcia na tzw. Uniwersytecie Latającym, tajnej polskiej uczelni. Kilkanaście miesięcy eksplorowała Syberię. Publikowała wiersze w czasopiśmie „Odrodzenie”. Jako jedna z pierwszych kobiet w Europie, w roku 1915, zdobyła tytuł doktora antropologii. Po I wojnie światowej działała w Klubie Politycznym Kobiet Postępowych. Brała udział w zjeździe sufrażystek. Publicznie wyrażała poparcie dla niepodległości Polski.
Hanna Hirszfeldowa (1884-1964)
Lekarz pediatra, profesor nauk medycznych. Miała dwa tytuły doktora. Znała siedem języków. Medycynę studiowała w Paryżu i Berlinie. Była lekarzem wojskowym w szpitalach polowych. Prowadziła badania nad właściwościami grup krwi. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości została ordynatorem oddziału dziecięcego kliniki uniwersyteckiej. Prowadziła również prywatną praktykę na Saskiej Kępie. Podczas okupacji trafiła do getta, na terenie którego była ordynatorką oddziału szpitala na Lesznie. Po ucieczce z getta mieszkała m.in. w Starej Miłośnie. W 1944 r. przeniosła się do Lublina, a po II wojnie światowej zamieszkała we Wrocławiu.
Helena Rzeszotarska (1879-1976)
Nauczycielka i pedagog. Założyła szkołę dla kobiet na Pradze przy ul. Nowostalowej 6 (obecnie ul. Stalowa) oraz pierwszą w Polsce szkołę zawodową dla dziewcząt. Najuboższym, ale zdolnym uczennicom oferowała duże ulgi w opłatach za szkołę. Podczas okupacji prowadziła tajne nauczanie.
Uczestniczka Powstania Warszawskiego. Po II wojnie światowej uczyła języka polskiego. Ze swoimi wychowankami miała kontakt do śmierci. W 2004 imieniem Heleny Rzeszotarskiej nazwano ulicę na Pradze-Północ. W 2017 r. Helenę Rzeszotarską upamiętniono w Praskiej Galerii Sław znajdującej się na ul. Stalowej.
Stanisława Umińska (1901-1977)
Aktorka dwudziestolecia międzywojennego. W paryskim szpitalu zastrzeliła ciężko chorego narzeczonego. Oskarżona o zabójstwo została rozgrzeszona przez opinię publiczną, która nazwała ją „aniołem śmierci”. Uniewinniona przez sąd przeżyła nawrócenie. Po powrocie do Warszawy została przyjęta do Stowarzyszenia „Samarytanki” w którym przyjęła imię Benigna. Podczas II wojny światowej, jako przełożona Zakładu dla Dziewcząt „Przystań”, razem z Leonem Schillerem utworzyła teatr konspiracyjny (na terenie odnowionej niedawno kamienicy przy ul. Modlińskiej 257). Ratowała osoby pochodzenia żydowskiego.
Foto: otwierające – polona.pl / domena publiczna; Justyna Budzińska-Tylicka – Narodowe Archiwum Cyfrowe; Jadwiga Czajka – Harcerski słownik biograficzny, tom IV; Maria Czaplicka – polona.pl / domena publiczna; Hanna Hirszweldowa – wikimedia.org / domena publiczna; Helena Rzeszotarska – wikimedia.org / Adrian Grycuk; Stanisława Umińska – Narodowe Archiwum Cyfrowe
/om/
gazeta Mieszkaniec, Warszawski Lokalny Portal Informacyjny Mieszkaniec, warszawskie informacje
